Narodna književnost Vlaha: kartica zapisa, obrađena: 30.06.2020.


Skraćenice: 

Karta oblasti: 

Copyright: 

Broj pogleda : 323

(995) VEROVANJA (obicaj) (17)


MÎRĻITU POMÎNTULUĬ

Mîrļitu pomîntuluĭ a fuost ađet kare s-a țînut la Žuoĭ marĭ. S-a kreḑut đin bătrîńață kă pomîntu nu rođiașće dakă nu sa mîrļiașće. Đ-aĭa în ḑîua-ĭa în varsat đi zuorĭ uamińi a ĭeșit la luokurļi luor, într-o vrĭame kînd s-a dus șî muĭeriļi la morminț sî đa fuok đi pomană l-aĭ muorț, kî la Žuoĭ marĭ în varsat đi zuorĭ sa đeșkiđe ușa Raĭuluĭ. În mižluoku luokuluĭ s-a-ntuors kîtra rîsarit, a fakut kruśe șî s-a rugat la dumńeḑîu sî đia s-ažuće mîrļitu pomîntuluĭ să rođaskă luoku, să fiĭe birekĭet mare șî kasa luor să fiĭe sînatuasă. Ș-atunśa a đizlegat pîntaluońi șî s-a kulkat abușļa pi pomînt ...

Ș-așa a statut aśiĭa ḑakînd pănă n-a ĭeșît suarļi, să-ĭ prindă zăriļi đin tîń așa-n brațîșaț ku pomîntu. Dupa aĭa s-a skulat șî s-a dus la kasă. Tuoț uamińi đin kasă s-a înparțît șî tot nat s-a dus la kîći un luok: stapînu kîăși s-a dus l-al măĭ mare, da kopiĭî l-al măĭ mik. Dakă n-a rođit baș bińe luokurļi unđe s-a dus kopiĭi, aĭ batrîń ĭ-a bužukurit kă înga sînt miś, șă nu șćiu să »mîrļiaskă« bińe ...

S-a puvestît în sat kî măĭ la urmă a mîrļit pomîntu vrun muoșu Stoĭan Avesku. Kînd a murit muoșu, s-a pĭerdut ađetu. A ramas numa bažuokură întra saćiań pănă așćiată ćimpu aratuluĭ; nu ḑîk kî n-a măĭ ažuns vrĭama đi lukru, numa ḑîk: »Nuĭe vrĭamĭa đi arat, kă Stoĭan Avesku n-a măĭ mîrļit pomîntu!« Da fînkă Žuoĭ marĭ fug pi kîļindarĭ, sa ḑîśe șî kă pomîntu s-a mîrļit în vrĭame, or s-a mîrļit amînat.

MRKANJE ZEMLJE

Mrkanje zemlje bio je običaj koji se držao na Veliki četvrtak. Verovalo se od starina da zemlja ne rađa ako se ne mrči. Zato su na taj dan u osvit zore muškarci izlazili na svoje njive, u isto vreme kad su i žene odlazile na groblje da pale vatre za pokojnike, jer se na Veliki četvrtak u osvit zore otvaraju vrata Raja. Na sred njive su se okretali ka istoku, prekrstili se i pomolili bogu da učini da mrčenje zemlje pomogne njivi da rodi, da bude velikoga berićeta, i da im ukućani budu zdravi. Potom bi odvezali pantalone i legali potrbuške na zemlju.

I stajali su tu ležeći dok sunce ne grane, da ih prvi zraci uhvate tako zagrljene sa zemljom. Posle bi se digli i otišli kući. Svi muškarci iz kuće su se delili, i svaki je odlazio na po jednu njivu: domaćin kuće odlazio je na najveću, a dečaci na najmanju. Ako nisu dobro rodile njive na koje su odlazili dečaci, stariji bi ih zadirkivali da su još mali i da ne znaju dobro da »mrče« ...

Pričalo se u selu da je poslednji mrčio zemlju neki čiča Stojan Avesko. Kad je čiča umro, izgubio se običaj. Ostala je samo pošalica među seljacima dok čekaju vreme oranja; ne kažu da još nije došlo vreme za posao, nego vele: »Nije vreme za oranje, jer Stojan Avesko još nije mrčio zemlju!« A pošto se Veliki Četvrtak pomera u kalendaru, kaže se i da se zemlja mrkala rano, ili da se mrkala kasno.


Kazivač: Paun Ilić r. 1952 u Tandi, čuo od starih u selu. Zapis Durlić 26. VI 2013. [Por.]
Zapis obradio: Durlić Mesto: Tanda Opština: Bor
Područje: 05 Munćani (Porečani)
PRETRAŽIVANJE * CĂUTARE
Po gnezdu reči:  

aa
  
ăă
  
bb
  
țț
  
čč
  
ćć
  
dd
  
  
ğğ
  
đđ
  
ďď
  
ee
  
ff
  
gg
  
hh
  
ii
  
îî
  
ĭĭ
  
kk
  
ll
  
ļļ
  
mm
  
nn
  
ńń
  
oo
  
pp
  
rr
  
ss
  
şş
  
śś
  
tt
  
ťť
  
uu
  
vv
  
zz
  
žž
  
źź