|
 |
 |
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Istočni Vlasi • Carani • Narečje: oltensko | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
GRLJAN (3.412 st.), prigradsko ratarsko-stočarsko (2% agrarnog st.) seosko naselje razbijenog tipa, u središtu Timočke krajine, na dolinskim stranama Belog Timoka preko koga su izgrađena dva seoska mosta, s obe strane (veći deo na levoj) puta i železničke pruge Zaječar-Knjaževac, 5 km južno od Zaječara. Površina atara iznosi 3.537 ha. Po rumunskom predanju naziv potiče od doseljenika iz karavlaškog sela Grule. Prostire se u visinskoj zoni 145-400 m. Od glavnog dela sela - Grljan (centar), odvojeno je rudarsko naselje Avramica. Kroz selo protiču potoci: Rašov dol, Kukov vrh, Avramički, Rasov: Bujkov i dr. Sa prvobitne lokacije "u planini", tokom Velikih seoba Srba (1690. i 1737), premešten je na današnju. St. je pravoslavno (slavi Sv. Nikolu, Sv. Paraskevu, Sv. Vasilija, Vavedenje i dr.; seoska slava Sv. Ilija; zavetine Spasovdan, Trojice, Petrovdan i Jeremijindan), srpsko (92,2%), doseljeno sa Kosova, a od 1950-1969. iz Pirota, Kalne, Knjaževca, Crne Trave, Trgovišta, Crnog Vrha i Grlišta, vlaško (doseljeno iz Rumunije) i bugarsko (doseljeno iz Bugarske). Indeks demografskog starenja (is) kreće se u rasponu od 0,6 (1961) do 1 (1991). Pravoslavna crkva Sv. Trojice, čiji dan je i crkvena slava, podignuta je 1899. god. Početna elektrifikacija izvršena je 1911. (po drugom izvoru 1930), a savremena 50-ih god. XX v. Vodosnabdevanje je kolektivno (priključak na urbani vodovod Zaječara). Ima osmorazrednu OŠ "Vladislav Petković Dis" (počela sa radom 1842; sadašnja zgrada izgrađena je 1971), obdanište, manifestaciju republičkog značaja "Sabor frulaša", koja se priređuje zadnje subote u julu ili prve subote u avgustu, zadružni dom (osnovan 1926), staru "Vlašku česmu", spomenik rodoljubima palim u I svetskom ratu (u crkvenom dvorištu), spomen-ploču borcima palim u II svetskom ratu, spomen-česmu borcima palim u II svetskom ratu (u Avramici), spomenik "kod dva bresta" posvećen poginulim partizanima, MK, poštu (1950), dom kulture, zdravstvenu i veterinarsku stanicu, Voćno-lozni rasadnik "Zaječar", organizovan otkup krupne stoke i dr. U ataru se nalazi Rudnik kamenog uglja "Vrška čuka" (Vrška čuka je i vrh, 692 m, najseverniji deo Stare planine, 2170 m), koji je počeo sa radom 1885. (prvi pisani pomen o prisustvu uglja datira iz 1882). Posle II svetskog rata uprava je iz Vrške čuke (Prlita) premeštena u Avramicu. Poslednjih god. XX v. proizvodnja se kreće od 20-30 hilj. t. (1948. - 56.557 t). Kameni ugalj (sadrži 7-8 hilj. k/cal) se vazdušnom žičarom transportuje od rudnika do utovarne železničke stanice u G. • Izvor/Source: Geografska enciklopedija naselja Srbije / pod rukovodstvom Srboljuba Đ. Stamenkovića Beograd : Geografski fakultet Univerziteta : Agena : Stručna knjiga, 2001, e.j. Grljan |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
S T A T I S T I K A
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
G E O G R A F I K A
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
LEGENDA:
 = vlaško
 = Vlasi
i povlašeni Srbi
 =
mešovito 
= romska mahala
 = bajaško
(Romi) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1) Prvi popis u Srbiji u kome se beleže Vlasi kao posebna etnička kategorija sproveden je 1850. godine. Broj njihovih "kuća" i "duša" obradio je i objavio Jovan Gavrilović, vidi Гласник Друштва србске словесности, св. 4, Београд, 1852 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2) Broj Vlaha na popisu iz 1866. obradio i objavio statističar Vladiomir Jakšić, u delu: В. Якшич, О племенном составе населенiя в Княжестве сербском, Типографiя Майкова, С. Петербург, 1872 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3) Od Berlinskog kongresa (1878. g.) do kraja II sv. rata, sve administracije Srbije, Kraljevine SHS i Jugoslavije, smatrale su Vlahe Rumunima, i tako su ih tretirale u svojim zvaničnim državnim popisima! | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Broj pogleda : 979 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aa ăă bb țț čč ćć dd ḑḑ ğğ đđ ďď ee ff gg hh ii îî ĭĭ kk ll ļļ mm nn ńń oo pp rr ss şş śś tt ťť uu vv zz žž źź |
||||
 |
 |
|||
|
|
||||
 |
||||